اینسان حاقلاری پیرینسیپ‌لری، آزینلیقلارین حاقلاری ایله ایلگیلی نه دئییر؟

۱۸ دسامبر ۱۹۹۲ (۲۷ آذر ۱۳۷۱) تاریخینده، بیرلشمیش میلت‌لر تشکیلاتی‌نین گئنل قورولو «میلی یا قومی، دین یا دیل آزینلیقلارینا عایید شخص‌لرین حاقلاری ایله ایلگیلی» بیر بیان‌نامه تصدیق ائتمیشدیر. بو بیان‌نامه‌نین گیریش بؤلومونده ایسه «قادین‌لارلا ارکک‌لرین و میلت‌لرین، یئتیشگیندن اوشاقلارا قدر برابر حاقلارا صاحیب اولما» دوشونجه‌سینی وورقولامیشدیر.

دین، ایرق، دیل و میلی آزینلیق‌لار کیمین چئشیتلی آزینلیق‌لاری دیقته آلاراق، بعضی حقوق‌لار بوتون آزینلیقلار اوچون گئچرلیدیر و بللی بیر آزینلیغا اؤزل دئییل‌دیر. بوتون آزینلیق‌لار اوچون گئچرلی اولان حقوق‌لار بونلاردیر:

 بوتون آزینلیقلارین صاحیب اولدوقلاری حقوق‌لار

1- چوخلوقلا برابرلیک حقوقو

آزینلیقلار دا بوتون باشقا شخص‌لر کیمین، اؤلکه‌نین تابعیتینه صاحیبدیرلر و او اؤلکه‌نین وطنداشی‌دیرلار. بیرلشمیش میلت‌لرین منشورو بیرینجی ماده‌نین اوچونجو بندینده و ۵۵جی مادده‌نین ج بندینده، بو حاققی بوتون ایرق، جینس، دیل و دین آزینلیقلاری اوچون گئچرلی اولدوغونو سؤیلمکده‌دیر.

2-  آزینلیق اؤزللیک‌لرینه دایاناراق تحصیل حاقلاریندان فایدالانماق

تحصیل بوتون اینسان‌لارین و اؤلکه‌نین بوتون وطنداشلاری‌نین حاققی‌دیر. آزینلیق‌لارین تحصیل‌لری اونلارا اؤزل خصوصیتلر داشیماق شرطی ایله، او جمله‌دن آزینلیقلارین دیل‌لرینی قول‌لانماق، تاریخ و مدنیت‌لرینی اؤیرتمک، دینلرینی اؤیرتمک و … (لاهه‌نین میلی آزینلیق‌لارین تحصیل حقوقو ایله ایلگیلی توصیه‌نامه‌سی، ۱۹۹۳، ص۲/  ۱۹۸۹ کنوانسیونون ۲۷جی مادده‌سی‌نین بیرینجی بندی/ ۲۰۰۱ دوربان کنوانسیونون ۱۲۳ مادده‌سی)

3- باشقا آزینلیق‌لارلا اونسیت حقوقو

پولیتیک سرحدلر اؤلکه‌لرده آزینلیق دییه آدلاندیریلان قوروپ یا قوروپ‌لارین اَن اؤنملی فاکتورلاریندان بیری‌دیر. آزینلیق‌لار راحاتجاسینا و اؤلکه‌دن گیریش چیخیش پروسه‌دورلرینی کئچیرمه‌دن بیر بیرلری ایله ایرتیباطدا اولماق و بیر بیرلری‌نین تؤرن‌لرینه قاتیلماق حقوقونا صاحیب‌دیرلر.

(۱۹۸۹ کنوانسیونون ۳۲جی مادده‌سی/ ۱۹۹۲ اعلامیه‌سی‌نین ۵جی مادده‌سی‌نین ۲جی بندی)

4- یاشادیقلاری بؤلگه‌نین ایداره‌سینده ایشتیراک ائتمه حقوقو

آزینلیق‌لار ایرق، دیل و دینی باخیمدان اؤلکه‌نین باشقا وطنداشلاری ایله فرقیلی اولدوقلاری اوچون، یاشادیقلاری بؤلگه‌نین ایداره‌سینده و بؤلگه‌ ایله ایلگیلی قرارلاردا ایشتیراک ائتدیکلری سوره‌جه راحاتلیق حیس ائدجکلر. او اوزدن بؤلگه‌نین یئرلی‌لری قانون‌وئریجیلیک و یئرلی سئچیملرده ایشتیراک ائتمه‌لری گره‌کیر. (۱۹۸۹ کنوانسیونون ۳۳مادده‌سی‌نین ۳جی بندی و ۶ و ۷جی مادده‌نین ۱جی بندی)

5- تولئرانتلیق و دؤزوملولوک حقوقو

بو حاق، آزینلیق‌لارین حقوقلارینین تانینماسی و اونلارا حؤرمت ائدیلمه‌سی‌نین اساسینی تشکیل ائدر. حکومت‌لرین آزینلیقلاری تؤلرانتلی داورانمالاری، اونلارین حقوق‌لاری‌نین گؤرمزدن گلینمه‌سی‌نین قارشیسینی آلاجاقدیر. (آزینلیق‌لارا قارشی آیری-سئچکیلیغین‌ آرادان قالدیریلماسی کنوانسیونو، دینی آزینلیقلار، ۱۹۹۸)

6- ساغلیقلی چئوره‌یه صاحیب اولماق حقوقو

بو قونو، آزینلیقلارلا ایلگیلی اَن یئنی قونولاردان بیریدیر. حکومت‌لر اویقون سیاستلرله، یئرلی‌لره، یاشادیقلاری بؤلگه‌نین چئوره‌سی‌نی قوروماق اوچون ایشتیراک ائتمک اورتامی ساغلامالی‌دیر. (۲۰۰۱ دوربان کنوانسیونو ۱۱۲جی مادده‌سی)

7- کؤنوللو اولاراق اؤلکه اهالیسی‌نین چوخلوغو ایله بیرلشمک حقوقو

آزینلیق‌لار، ایستدیکلری زامان، آزینلیق اؤزللیک‌لرینی بوراخاراق چوخونلوغا قاتیلماق و بونا قارشی چیخیلماماق حقوقونا صاحیبدیرلر. (ایرقی و میلی قوروپ‌لار و آزینلیقلاری مودافعه ائتمک اوزره بین‌الخالق کنوانسیون لایحه‌سی‌نین ۱۰جی مادده‌سی)

8- دیل و آزینلیق اؤزللیک‌لرینه گؤره تلویزیون کانالی و رادیو-تلویزیون پراقرام‌لارا صاحیب اولما حقوقو

آزینلیقلار اؤز دیل‌لرینده فیلمه باخما و رادیو تلوزیون‌دان فایدالانما حقوقونا صاحیب اولمالی‌لار. (ایرقی و میلی قوروپ‌لار و آزینلیقلاری مودافعه ائتمک اوزره بین‌الخالق کنوانسیون لایحه‌سی‌نین ۱۸جی مادده‌سی)