اصل ۱۸ یوگیاکارتا: محافظت در برابر سوء استفادههای پزشکی (فارسی، تورکی و کوردی)
هیچ فردی نباید بخاطر گرایش جنسی یا هویت جنسیتیاش، وادار به تحمل هر شکلی از درمان، ضوابط یا تشریفات یا آزمایشهای پزشکی یا روانی شود یا در یک مرکز درمانی حبس شود. صرفنظر از همه دستهبندیهایی که ممکن است بر خلاف این را بیان کند، گرایش جنسی و هویت جنسیتی یک فرد، به خودی خود، شرایط بالینی (بیماری) نبوده و نباید معالجه، مداوا یا سرکوب شود.
دولتها موظفاند:
الف. برای تضمین حمایت کامل در برابر اقدامات مخرب پزشکی بر مبنای گرایش جنسی یا هویت جنسیتی، از جمله بر پایه کلیشههای برآمده از فرهنگ یا هر منشأ دیگر، از لحاظ حالات رفتاری، ظاهر فیزیکی یا هنجارهای جنسیتی فرضشده، تمامی اقدامات قانونگذاری، اداری و سایر تدابیر لازم را اتخاذ کنند؛
ب. برای تضمین آنکه بدن کودک، بدون رضایت کامل، آزادانه و آگاهانه کودک مطابق با سن و بلوغ فکری وی و رعایت اصل اولویت منافع والای کودک، در تلاش برای القای یک هویت جنسیتی خاص به وی مورد تغییرات غیرقابلبازگشت قرار نگیرد، تمامی اقدامات قانونگذاری، اداری و سایر تدابیر لازم را اتخاذ کنند. و همواره در تمامی اعمال مرتبط با کودک، قرار دادن منافع والای کودک در اولویت ملاحظات را به عنوان یک اصل رعایت نمایند؛
پ. ساز و کارهایی برای حمایت از کودک ایجاد کنند تا هیچ کودکی در معرض خطر سوءاستفاده، یا مورد سوءاستفاده پزشکی قرار نگیرد؛
ت. تضمین کنند که از اشخاص با گرایشهای جنسی و هویتهای جنسیتی گوناگون در برابر روشها یا تحقیقات پزشکی غیراخلاقی یا غیرداوطلبانه، از جمله در ارتباط با تولید واکسن، روشهای درمانی یا ضدمیکروبهای مربوط به اچآیوی و ایدز یا سایر بیماریها محافظت کنند؛
ث. هر گونه مقررات یا برنامههای پشتیبانی مالی، از جمله با ماهیت کمک به توسعه را که ممکن است چنین سوءاستفادههایی را تسهیل نمایند یا آن را ترویج دهند، بازبینی و اصلاح کنند؛
ج. تضمین کنند که با گرایش جنسی و هویت جنسیتی، در خلال هیچ درمان یا مشاوره پزشکی یا روانشناسی، چه به صراحت و چه به طور ضمنی به عنوان یک شرایط بالینی (بیماری) که باید معالجه، مداوا یا سرکوب شود، برخورد نشود.
یوگیاکارتانین ۱۸جی اصلی: طیبی سوءایستیفادهلردن قورونما
هئچ بیر شخص جینسی یؤنلیم و جینسیتی کیملیگینه گؤره هر نوع تداوی شکلینه، بللی بیر پروسهدورا یا طیبی تستلره و پیسخولوژیک تستلره معروض قالمامالی و یا تداوی مرکزلرینده حبس ائدیلمهملیدیر. بونون عکسینی دیین بوتوت کاتئقوریلره گؤره، هر شخصین جینسی یؤنلیم و جینسیتی کیملیک، اؤز باشینا، خستهلیک بلیرتیسی دئییل و تداوی ائدیلیب یا باسدیریلیماز.
دولتلرین وظیفهسیدیر:
الف. جینسی یؤنلیم و یا جینسیتی کیملیک اساسیندا ضرلی طیبی پراکتیکالاریندان تام قورونماق اوچون، او جملهدن کولتوردن و یا باشقا هر هانسی شئیدن قایناقلانان کلیشهلر، داورانیش شکیللری، گؤرونوش شکلی و یا جینسیتی نرم ساییلانلار اساسیندا، بوتون قانونوئریجیلیک، رسمی و باشقا گرکلی تدبیرلر آلینسین.
ب. اوشاغین بدنی، اونون بیلینجلی، یاشینا اویقون اؤگور بیر شکیلده ریضایتی اولمادان و اوشاغین منفعتلرینی دوشونمهدن، اونا بللی بیر جینسیتی کیملیک ایلقا ائتمک اوچون تلافی ائدیلمز عملیاتلارا زورلاماماق اوچون بوتون قانونوئریجیلیک، رسمی و باشقا گرهکن تدبیرلر آلینسین. بو هر زامان اوشاقلا ایلگیلی آلینان قرارلاردا، اوشاغین منفعتلرینی بیر پیرینسیپ اولاراق روعایت ائتسین.
پ. هئچ بیر اوشاغین سوءایستیفاده ریسکی یا طیبی سوءایستیفادهیه معروض قالماماسی اوچون دستک مکانیزمالاری یاراتسین.
ت. فرقیلی جینسی یؤنلیم و حینسیتی کیملیگه صاحیب شخصلردن قئیری ائتیک و یا گونوللو اولمادیقلاری طیبی آراشدیرمالاردا، او جملهدن واکسن ایستئحصال ائتمک، تداوی متدلاری یا اچآیوی و ایدز و یا باشقا خستهلیکلر اوچون آنتیمیکروباللار اوچون قوللانیماقدان قورونمالارینی قارانتی ائتسینلر.
ث. هر نوع ماددی دستک پروقراملارینی و یا قانونلاری، او جملهدن بو سوءایستیفادهلری آسانلاشدیران یا یایقینلاشدیرماق آماجلی اولان پروقراملاری، یئنیدن گؤزدن کئچیریب دوزنلسینلر.
ج. جینسی یؤنلیم و جینسیتی کیملیک ایله، هئچ بیر تدوای و یا پیسیخولوژیک و طیبی دانیشمانلیق سیراسیندا، نه بیر باشا نه ده دولایی یول ایله تداوی اولماسی گرهکن خستهلیک وضعیتی اولاراق داورانیلماماسینی قارانتی ائتسینلر.
یۆگیاکارتا مادەی ١٨: پاراستن لە خراپ بەکارهێنانی پزیشکی
نابێت هیچ کەسێک بەهۆی ئاراستەی سێکسی یان ناسنامەی ڕەگەزییەوە ناچار بکرێت بەرگەی هیچ جۆرە چارەسەرێک بگرێت.
ڕێکار یان پشکنینی پزیشکی یان دەروونی ئەنجام بدرێت یان لە دامەزراوەی چارەسەرکردندا زیندانی بکرێت,
بەبێ گوێدانە هەموو ئەو پۆلانەی کە ڕەنگە بە پێچەوانەوە بڵێن، ئاراستەی سێکسی و ناسنامەی ڕەگەزی کەسێک، لە خۆیاندا، بارودۆخی کلینیکی (نەخۆشی) نین و نابێت چارەسەر بکرێت، دەرمان بکرێت، یان سەرکوت بکرێت.
حکومەتەکان پابەندن بە:
ئ. هەموو ڕێوشوێنە یاسایی و کارگێڕییەکان و ڕێوشوێنەکانی دیکە بۆ دڵنیابوون لە پاراستنی تەواو لە بەرامبەر پراکتیزە پزیشکییە زیانبەخشەکان لەسەر بنەمای ئاراستەی سێکسی یان ناسنامەی ڕەگەزی، لەوانەش ئەو چەشنە چەقبەستووانەی کە لە کولتوور یان هەر سەرچاوەیەکی دیکەوە سەرهەڵدەدەن، لە ڕووی حاڵەتە ڕەفتارییەکان، دەرکەوتنی جەستەیی یان نۆرمەکانی ڕەگەزی گریمانەکراوەوە، پێویست بگرنەبەر.
ب. بەمەبەستی دڵنیابوون لەوەی کە جەستەی منداڵ بە بێ ڕەزامەندی تەواو و ئازاد و ئاگادارانەی منداڵ بە پێی تەمەنی منداڵ و پێگەیشتنی هزری و ڕێزگرتن لە پرەنسیپی ئەولەویەت لە بەرژەوەندییەکانی منداڵ، لە هەوڵێکدا گۆڕانکاریی نەگەڕاوەی بۆ نەکرێ بۆ چاندنی ناسنامەیەکی ڕەگەزی دیاریکراو لە ناویدا، هەموو ڕێوشوێنە یاسایی و کارگێڕییەکان و گرتنەبەری ڕێوشوێنی پێویستی دیکە. وە هەمیشە لە هەموو کردارەکانی پەیوەست بە منداڵەوە، بەرژەوەندی منداڵ بخەنە ئەولەویەت وەک ڕێسایەک .
پ. میکانیزمی پاراستنی منداڵ دابنێت بۆ ئەوەی هیچ منداڵێک لە مەترسی دەستدرێژیکردن، یان دەستدرێژی پزیشکیدا نەبێت.
ت. دڵنیابوون لەوەی کە ئەو کەسانەی کە ئاراستەی سێکسی و ناسنامەی ڕەگەزی جۆراوجۆریان هەیە لە ڕێکار یان لێکۆڵینەوە پزیشکییە نائەخلاقییەکان یان ناخۆبەخشانە پارێزراوبن ، لەوانەش لە پەیوەندی لەگەڵ بەرهەمهێنانی ڤاکسین، شێوازی چارەسەرکردن یان دژە میکرۆبی پەیوەست بە ئایدز یان نەخۆشیەکانی تر بۆ پاراستن.
و. هەر ڕێسایەک یان بەرنامەیەکی پشتگیری دارایی،
لەوانە ئەوانەی کە سروشتی یارمەتی گەشەپێدانیان هەیە کە ڕەنگە ئاسانکاری یان پێشخستنی ئەو جۆرە پێشێلکاریانە بکەن، پێداچوونەوە و ڕاستکردنەوەبکەن .
ج. گەرەنتی ئەوە بکەن کە لەگەڵ ئاراستەی سێکسی و ناسنامەی ڕەگەزی، لە کاتی هەر چارەسەرێک یان ڕاوێژکارییەکی پزیشکی یان دەروونیدا، نابێت چ بە ئاشکرا یان بە شێوەیەکی ناڕاستەوخۆ وەک حاڵەتێکی کلینیکی (نەخۆشی) چارەسەر بکرێت یان سەرکووت بکرێت،رەفتار بکرێت .